DON'T LOOK NOW (1974)

***1/2

"Don't look now" is een film die handelt over het verlies van een kind, het vasthouden aan de herinneringen ervan en het uiteindelijk loslaten van het verleden om een nieuwe toekomst te verzekeren. Het is een doolhof van symbolische verwijzingen naar die ene fatale dag waarin het jonge meisje de dood vindt, gehuld in een waas van mysterie.

Een Brits koppel (Donald Sutherland en Julie Christie) verblijft in Venetie om de dood van hun dochter te verwerken. Wanneer de vrouw benadert word door twee bejaarde zussen, die zeggen contact te hebben met haar dochter in het hiernamaals, begint er een ware helletocht voor het koppel, waarin niets is wat het lijkt en waar verleden, heden en toekomst in mekaar overvloeien, tot het onvermijdelijke gebeuren zal.

Het is weinig films gegeven dit onderwerp aan te kaarten zonder te hervallen in de gebruikelijke pseudo religieuze nonsens, maar "Don't look now" speelt het klaar. Sterker nog, het is één van de meest geloofwaardige, naturalistische bovennatuurlijke thrillers ooit gemaakt. De film deed met denken aan "Rosemary's baby" met als grote verschil dat "Don't look now" minder statische beeldvoering heeft (meer naturel), meer symboliek bevat en sneller aangeeft dat het bovennatuurlijke een rol speelt, iets wat bij "Rosemary's baby" tot op het einde twijfelachtig blijft. Het is een meditatiefilm, die de dood van een geliefde en de verwerking ervan koppelt aan de twijfelachtige hoop dat er leven na de dood is en dit presenteert volgens een caleidoscopische beeldenstroom waarin het verleden, het heden en de toekomst elkaar kruisen. Gedurende het verloop van de film krijgt de kijker het ene na het andere voorteken te zien, waaruit men kan concluderen dat de uitkomst van de situatie onvermijdelijk is, ongeacht wat er gebeurt.

De film speelt zich (bijna) volledig af in Venetië, de romantische stad bij uitstek, maar regisseur Nicolas Roeg brengt de stad in beeld als een wegrottend, van donkere steegjes voorziene labyrinth waarin alles en iedereen verdacht lijkt en de meest dagelijkse dingen nachtmerrieachtige allures krijgen. Ook de acteerprestaties zijn fantastisch. Donald Sutherland en Julie Christie zijn, in tegenstelling tot de meeste filmkoppels, twee mensen van vlees en bloed die, ondanks hetzelfde gemis, een andere kijk hebben op wat het leven kan betekenen na het verlies van een kind. Hij is sceptisch wat betreft leven na de dood (ondanks het feit dat hij die ene fatale dag had aangevoeld wat er ging gebeuren), terwijl zij zich gewillig laat meesleuren in de wereld van paragnosten en zieners.

SPOILER ALARM!!!

Het einde van de film is eentje die de meningen zal verdelen, daar het nogal onwaarschijnlijk lijkt en weinig antwoorden biedt op al het voorgaande. Maar voor mij werkt het wel. En hoewel het voor mij ook onduidelijk is wie of wat die kleine, in een rood jasje gehulde dwerg nu eigenlijk echt is, gaf het mij een rilling over de rug die twee dagen is blijven natrillen. Het einde is ronduit ijzingwekkend.
Er zijn verschillende theorieën mogelijk omtrent de dwerg. Ofwel is het gewoon de moordenaar die Venetië teistert (iets wat sporadisch word aangehaald gedurende het verloop van de film), ofwel is het een manifestatie van een onverwerkt trauma, een onverwerkt verleden dat zich wreekt, het uitzicht op een nieuwe toekomst belemmerd en de vorm aanneemt van iets vertrouwd en herkenbaar (het dochtertje met de rode jas), met alle gevolgen van dien. Hoe dan ook, deze film is een klein meesterwerk dat zich laat bekijken als een thriller maar eigenlijk zoveel meer is en welke baadt in een sfeer van echo's uit een traumatisch verleden. Een niet te missen filmervaring.