THE BIRDS (1963)

***1/2


The birds is Alfred Hitchcock's  horror film pur sang. Het is tevens de eerste in een lange rij "mens tegen natuur" films die eind jaren zestig en vooral begin jaren zeventig op de mensheid werden losgelaten. Zonder The Birds waarschijnlijk geen Jaws, al kan men stellen dat Jaws een geupgrade versie van Spielberg's eigen Duel was.

Waar The birds zich het meest in onderscheidt van andere beestjes is de manier hoe Hitchcock het verhaal opbouwt (de vliegende vriendjes heb geen duidelijk motief voor hun daden) en afhandelt (zonder een afgerond slotstuk). Er werdt ook geen soundtrack gebruikt om scenes dikker in de verf te zetten, iets wat bij Hitchcock van die tijd toch als een unicum mag beschouwd worden. Dit alles zorgt ervoor dat The birds een bevreemdende, angstaanjagende en originele filmervaring wordt die je niet snel zal vergeten.

Hitchcock teert in zijn 51ste speelfilm op onze primaire angsten, waarin alledaagse zaken plots heel vreemd worden en leiden tot complete waanzin  waarin elk individu verloren loopt. Er is geen echte held, er zijn geen instanties die (al dan niet ten goede) de zaken komen rechttrekken en er is geen overduidelijke aanleiding voor de aanvallen van de vogels.

The birds is het soort film waarbij je als kijker zelf kan bepalen wat er juist gaande is, want Hitchcock geeft hints maar geen volledig, plausibel antwoord. Enkel vage insinuaties waarbij  hoofdrolspeelster Tippi Hedren de ware toedracht lijkt te zijn voor het gevogel (pun intended) en niemand buiten een lokale dorpelinge (de moeder van love interest Rod Taylor) haar hier van verdenkt. De film eindigt ook op een omstreden manier, omdat er op het eind geen oplossing volgt en je als kijker geen idee hebt of het nu allemaal wel zal stoppen of gewoon doorgaat. Dat maakt van the birds een nachtmerrie, een ijle droom die niet lijkt te eindigen en bol staat van sfeer en gruwel. Naar hedendaagse standaard hebben de schrikmomenten weliswaar ni zo een impact als 50 jaar geleden, maar men moet geen filmacademicus zijn om in te zien dat qua spanning en sfeerschepping weinig films moeten onderdoen voor The birds. Er is een ongeloofelijk knappe scene in het midden van de film waarin Melanie het zusje van haar vriend moet gaan ophalen in de lokale school en zich even neerzet op het bankje aan de speeltuin . De spanningsopbouw, waarbij we telkens meer vogels achter haar in beeld zien verschijnen, is fenomenaal en wat daar op volgt is een van de beste "achtervolgings" scenes ooit op pellicule vastgelegd. Wat verder is er de scene met het tankstation, gefilmd vanuit vogelperspectief waarbij menig onschuldige slachtoffers vallen en waarin Hitchcock (weeral eens) toont de master of suspense te zijn, om zo te eindigen in het ouderlijke huis van Mitch. Dichtgespijkerd. Alsof dat zal helpen.

Als the birds op één gebied tekort komt dan is het diepgang. Er wordt wel gespeeld met onderliggende intriges en manipulatie, maar aangezien dit niet meer dan losse eindjes zijn heeft het allemaal weinig belang. Er wordt gesuggereerd dat de vogelaanvallen een metafysische weergave van melanies emoties zouden zijn maar dit is te weinig uitgesproken om te halen van spanning, de sensatie en de entertaiment hiervan. En dat maakt The birds een eersteklas beest van een thriller, die met zijn 50 jaar oud nog gerust naast de jongste van zijn klas kan gaan staan.

14.08.2012